Forum uczestników seminarium i wykładu specjalistycznego psychologia uczenia się wybrane zagadnienia ignatianum

Marek P. · Gość

KRÓTKA HISTORIA SZYBKIEGO CZYTANIA

1. Potrzeba szybkiego czytania spowodowana dwudziestowieczną eksplozją informacyjną;
2. Tradycyjne metody uczenia czytania:
a) Foniczna ;
b) „Patrz i mów” ;
3. Początek szybkiego czytania – Królewskie Siły Powietrzne
4. Przekroczenie bariery 400 sł./min. – Szkoły dynamicznego czytania
5. Obecne szkoły szybkiego czytania (Rekord Świata - Tempo czytania: 35.483 słowa na minutę. Stopień rozumienia: 95,2%! (test zawierał 21 pytań). Efektywność czytania: 33.780 słów na minutę! Katarzyna Sobolewska, uczennica I Liceum Ogólnokształcącego w Bolesławcu.)

DEFINICJA CZYTANIA

1. Zadać pytanie jakie jest ogólne rozumienie słowa „czytanie”:
2. Podać definicję. (PPT 2)

Czytanie jest siedmioczęściowym procesem składającym się z następujących etapów:

1. Rozpoznawanie
Czytelnik rozpoznaje alfabet. Etap ten zachodzi natychmiast przed rozpoczęciem fizycznej czynności czytania.

2. Asymilacja
Proces fizyczny, w trakcie którego światło odbija się od zapisanego słowa, jest przechwytywane przez oko, a następnie, przez nerw wzrokowy, przesyłane do mózgu.

3. Integracja wewnętrzna
Odpowiednik zrozumienia podstawowego, odnoszący się do łączenia wszystkich odczytywanych aktualnie informacji z innymi, poznanymi wcześniej.

4. Integracja zewnętrzna
Proces, w trakcie którego czytelnik łączy całą swoją dotychczasową wiedzę z tym, co aktualnie czyta; tworzy odpowiednie powiązania, analizuje, krytykuje, ocenia, wybiera i odrzuca uzyskane wiadomości.

5. Przechowywanie
Główny “magazyn" informacji. Wielu czytelników doświadczyło sytuacji, gdy na egzaminie, mimo upływu dwóch godzin, nie potrafiło wydobyć z niego posiadanych wiadomości, a przypominało je sobie zaraz po wyjściu. Tak więc samo składowanie nie wystarczy, musi mu towarzyszyć gotowość i trwałość pamięci.

6. Gotowość i trwałość pamięci
Umiejętność wydobycia z “magazynu" tego, co jest nam potrzebne, i - co ważne - wtedy, kiedy nam na tym zależy.

7. Komunikowanie się
Natychmiastowe lub późniejsze spożytkowanie zdobytej informacji. Komunikowanie się obejmuje formy pisane, mówione, a także techniki prezentacji twórczej ekspresji wraz ze sztuką, tańcem i wieloma innymi. Swoje miejsce zajmuje tu także zdecydowanie najistotniejsza, choć często lekceważona cecha ludzkiego umysłu: myślenie! Stanowi ono nieprzerwany proces zewnętrznej integracji.

Jak widzimy czytanie jest procesem wieloetapowym. Aby było ono efektywne, należy rozwinąć umiejętności obejmujące każdy z tych etapów.

PRZESZKODY W SZYBKIM CZYTANIU (PPT 3)

1. W rozwinięciu umiejętności szybkiego czytania przeszkadzają nam zjawiska następujące:
a) Niewiedza, że można czytać szybciej, gdyż nikt nas nie uświadomił o takiej możliwości
b) Lęk, poparty nieprawdziwym stwierdzeniem, że jeśli zaczniesz czytać szybko, to mniej zrozumiesz
c) Czytanie słowo po słowie, a nawet sylaba po sylabie
d) Regresja, niepotrzebne cofanie się, niekiedy nawet kilkukrotne do wcześniejszych już raz przeczytanych partii tekstu (PPT 4 i 5)
e) Fonetyzacja czytanego tekstu (PPT 6)
f) Brak koncentracji (PPT 7) spowodowany: niedostateczną motywacją, znudzeniem, nieznajomością słownictwa, niewłaściwym nastawieniem psychicznym, złą organizacją, brakiem zainteresowania i w końcu nieefektywną metodą czytania

DLACZEGO i JAK MOŻLIWE JEST PRZEZYWCIĘŻENIE PRZESZKÓD

Powyższe przeszkody nie są nie do przezwyciężenia. Można sobie z nimi radzić:
Ad. a) Oko jest w stanie rozpoznać obraz (np. samolot lub słowo) w ciągu jednej pięćsetnej sekundy, oznacza to, iż szybkość czytania powinna wynosić 60 sekund x 500 słów na sekundę = 30 000 (niegruba książka) w ciągu minuty!
Ad. b) Najczęstsze wątpliwości, co do braku zrozumienia przy szybkim czytaniu można streścić w kilku przykładowych pytaniach:
o „Rozumiem, że uzyskane wiadomości można wykorzystać w innych dziedzinach, ale czy również w tekstach naukowych?”
o „Użycie technik szybkiego i rozszerzonego czytania do oceny wartości literatury i poezji jest niemożliwe, prawda?”
o „Oczywiście nie da się wykonać wstępnego przeglądu powieści kryminalnej!”
o „Przyznaj, że materiał naprawdę trudny musiałbyś czytać powoli!”
o „Oddając się lekturze dla przyjemności, z pewnością nie stosowałbyś zasad szybkiego czytania?”
o „Czytam wieczorami, żeby łatwiej zasnąć; jak w takiej sytuacji mam stosować poznane techniki?”
Coraz lepsza wiedza na temat czytania może być zastosowana we wszystkich wspomnianych wyżej sytuacjach. Szybkie czytanie nie tylko nie pogarsza zrozumienia, ale wręcz przeciwnie, wpływa korzystnie na efektywność czytania. Jest bowiem ogólną regułą, że jeśli potrafię robić coś szybko to nieznacznie zwalniając mogę robić to dokładnie. Ciągłe robienie czegoś w tym samym tempie nie daje takiej możliwości.
Ad. c) Wiąże się to z błędnym przekonaniem, iż czytanie słowo po słowie pomaga w zrozumieniu. Jest o efekt nauczania czytania wyłącznie metodą foniczną i patrz i mów. Nasze pole widzenia rozpościera się zaś na grupy słów, całe zdania, a nawet całe strony. W rzeczywistości na widzeniu centralnym skupia się zaledwie 20 proc. twojego systemu oko-mózg, podczas gdy pole peryferyjne obsługuje aż 80 proc.! Oznacza to, że z 260 milionów działających dla ciebie receptorów światła ponad 208 milionów “obsługuje" widzenie peryferyjne. Należy jedynie nauczyć się go używać.
Ruch oczu (PPT 4 i 5) jest ciągiem krótkich i dość regularnych przeskoków. Oczy mkną od jednego punktu zatrzymania do następnego, w skokach zazwyczaj niewiele większych niż jeden wyraz. Tak więc gałki oczne nie przebiegają gładko po stronie. Zamiast tego poruszają się niewielkimi skokami od lewej do prawej strony, zatrzymując się na chwilę, by przyswoić wyraz lub dwa, a następnie proces ten się powtarza. Oczy przesuwają się i zatrzymują, lecz informacje przyswajane są jedynie podczas zatrzymań. To właśnie one zabierają najwięcej czasu, a ponieważ każde zatrzymanie może trwać od 0,25 do 1,5 sekundy, nagłą poprawę szybkości czytania uzyskać można poświęcając mniej czasu na każde zatrzymanie.
Ad. d) Przeciętny czytelnik wykonuje niemal dwa razy więcej zatrzymań, niż jest to niezbędne, aby dobrze zrozumieć tekst. Dodatkowe zatrzymania spowodowane są tym, że często wraca on do przeczytanych już fragmentów, nierzadko cofając się nawet o trzy przeskoki, aby upewnić się, że właściwie zrozumiał informacje. Nawyki cofania się (niemalże odruchowe powroty do dopiero co przeczytanych słów) i regresja (świadomy powrót do słów, które czytelnikowi wydaje się, że opuścił lub niewłaściwie zrozumiał) są przyczyną nadmiernej liczby zatrzymań.
Wykazano, że w 80 przypadkach na sto, gdy czytającym nie pozwolono na cofanie wzroku ani regresje, oczy i tak przejęły te informacje i że zostały one przez nie zaabsorbowane po przeczytaniu następnych kilku zdań. Ponadto gdy czytelnik jest już wprawiony zwiększenie szybkości prowadzi automatycznie do wzrostu zrozumienia.
Ad. e) Fonetyzacja (subwokalizacja – PPT 6) stanowi najpoważniejszą barierę na drodze do pozyskania umiejętności szybkiego czytania. W wieku dziecięcym (poprzez metody uczenia czytania: foniczną i „patrz i mów”) wytwarza się schemat:
Widzę  Słyszę  Rozumiem;
który nie zwalczany pozostaje na całe życie.
Istnieją dwie formy fonetyzacji:
 Zewnętrzna, kiedy czytamy na głos lub czytamy po cichu poruszając tylko ustami oraz
 Wewnętrzna, gdy wewnętrzny głos wymawia czytane słowa tylko w myślach.
Z bezgłośnego wymawiania możemy czerpać korzyści. Nie ma wątpliwości, iż w pewnych okolicznościach hamuje to postępy czytelnika, zwłaszcza gdy od tego uzależnia on zrozumienie, lecz niekoniecznie tak jest. Bezgłośne wymawianie, w dosłownym sensie tego wyrażenia, nie może ani nie powinno zostać całkowicie wyeliminowane. Po zrozumieniu “problemu" należy spojrzeć nań z właściwej perspektywy, co prowadzi do wyrobienia znacznie bardziej pożytecznych nawyków. Osoby, którym każe się “wyeliminować bezgłośne wymawianie", często zniechęcają się i tracą radość z lektury po kilku tygodniach straconych na próbach osiągnięcia czegoś, co jest niewykonalne.
Właściwym podejściem do zagadnienia jest uznanie, że ponieważ bezgłośne wymawianie utrzymuje się zawsze, przeto jedyne, co można zrobić, to spychać je coraz dalej w obszar „półświadomego” działania. Innymi słowy, nie będąc w stanie całkowicie wyeliminować tego nawyku, możesz stać się od niego mniej uzależniony. Oznacza to, że nie trzeba się martwić, kiedy od czasu do czasu zdasz sobie sprawę z tego, że poruszasz wargami, gdyż jest to zachowanie powszechne. Powinieneś jednak starać się, aby pełne zrozumienie tego, co czytasz, było coraz mniej zależne od tego zachowania.
Poza tym pomoże ci to uświadomić sobie, że bezgłośne wymawianie nie jest, z definicji, zjawiskiem utrudniającym i spowalniającym. Twój mózg potrafi z powodzeniem wymawiać w myślach do 2000 słów na minutę. Są ludzie, którzy umieją mówić z prędkością nawet 1000 wyrazów na minutę. Zacznij się więc martwić, jeśli masz na to ochotę, dopiero gdy sam osiągniesz te szybkości!
Zjawisko fonetyzacji można jednak znacznie ograniczyć. Istnienie takiej możliwości można udowodnić w bardzo łatwy sposób. Wystarczy, że wyjrzyjmy za okno. Rozpościera się tam przed nami obraz składający się z tysięcy, dziesiątek tysięcy szczególików, którego zrozumienie zajmuję naszemu mózgowi tysięczne części sekundy. Nie musimy w myślach wypowiadać ich nazw by wiedzieć, co widzimy.
Schemat odbioru informacji wygląda w tym przypadku mniej więcej tak:
1. Obrazy z oczu wędrują do obszaru mózgu odpowiedzialnego za rozpoznawanie bodźców z oka;
2. Wiemy co widzimy i trwa to wszystko ułamki sekundy;
W przypadku zwykłego czytania droga ta wygląda zupełnie inaczej:
1. Obrazy z oczu wędrują do obszarów mózgu uaktywniających się w czasie mówienia
2. Tam też następuje zamiana bodźców wzrokowych na dźwięk
3. Rozumiemy co czytamy
Jako, że zamiana obrazu na dźwięk zabiera dużo czasu, a zrozumienie bodźców akustycznych odbywa się zdecydowanie wolniej niż bodźców wzrokowych cały schemat zrozumienia trwa wielokrotnie dłużej.
Ogólnie biorąc, na jednej stronie mieści się co najwyżej 1000-2000 liter, dodatkowo z reguły jest to obraz tylko czarno biały, który swoją złożonością nie może równać się pod żadnym względem chociażby z widokiem przez nasze domowe okna, lecz stosowane metody nauczania, brak świadomości o samym zjawisku fonetyzacji powodują, iż zrozumienie strony tekstu zajmuje nie sekundę, a minutę lub nawet dłużej.
Ad. f) Brak koncentracji (PPT 7)

POPRAWA KONCENTRACJI I ZWIĘKSZENIE STOPNIA ZROZUMIENIA

Wśród wielu przyczyn braku koncentracji podczas czytania wymienić należy nieznajomość słownictwa, materiał trudny pod względem pojęciowym, nieodpowiednią szybkość czytania, niewłaściwe nastawienie psychiczne, złą organizację, brak zainteresowania i brak motywacji.
 Nieznajomość słownictwa
Po tym, jak rozszerzysz swoje słownictwo, wykorzystując informacje zawarte w rozdziałach 16, 17 i 18, znajdziesz się na najlepszej drodze do rozwiązania tego problemu. Ponadto jeśli w czytanym materiale stale napotykasz słowa, których znaczenia nie znasz lub nie jest ono do końca jasne, koncentracja stopniowo pogarsza się. Tok myśli, którym próbujesz podążać, poprzerywany jest z powodu luk w zrozumieniu. Niezakłócone absorbowanie informacji, bez czającego się lęku przed błędnym zrozumieniem, jest konieczne, jeśli czytanie ma być efektywne. Analiza słownictwa oraz ćwiczenia zamieszczone w niniejszej książce mają na celu pomóc w przezwyciężeniu tej trudności.
Gdy trafisz na słowo, którego nie rozumiesz, po prostu podkreśl je i czytaj dalej.
Przybliżone znaczenie można zazwyczaj wywnioskować z kontekstu zdania. Po skończeniu rozdziału lub lektury w danym dniu możesz przeprowadzić “przegląd słownika" i sprawdzić naraz wszystkie nieznane wyrazy.
 Materiał trudny pod względem pojęciowym
Pokonanie tego problemu przysparza nieco więcej kłopotów. Pojawia się on zazwyczaj w przypadku podręczników akademickich. Najlepszym sposobem jest “wielokrotne czytanie" tekstu z wykorzystaniem informacji na temat wskaźnika, przemykanie, przeszukiwanie, strukturę paragrafu i wstępne przeglądanie.
 Nieodpowiednia szybkość czytania
Jest ona wynikiem systemu nauczania. Dając dzieciom ważny lub trudny tekst, często każe się im czytać go powoli i dokładnie. W ten sposób powstaje błędne koło, ponieważ im wolniej się czyta, tym mniej się rozumie, co sprawia, że materiał wydaje się jeszcze bardziej skomplikowany. W końcu dochodzi do zupełnego zniechęcenia i, załamani, często rezygnujemy z czytania.
Jeśli twoje zrozumienie i koncentracja są słabe, być może właśnie to stanowi problem, tak więc w przypadku trudnego materiału zmieniaj tempo, starając się posuwać raczej szybciej niż wolniej, a być może osiągniesz znaczną poprawę. Ucząc się przyspieszać i wyrównywać tempo, uzyskasz nad nim kontrolę i będziesz mógł dobierać odpowiednią szybkość, zależnie od materiału, pory dnia, zasobu energii oraz wewnętrznego czy zewnętrznego środowiska.
 Niewłaściwe nastawienie psychiczne
Oznacza to po prostu, że aktywność twojego umysłu nie została skierowana na materiał, który będziesz czytał. Możesz na przykład nadal myśleć o sprzeczce, która miała miejsce w biurze, albo o wieczornym spotkaniu ze znajomymi.
Musisz postarać się “odrzucić" niepotrzebne myśli, które przelatują ci przez głowę, i skupić się na temacie lektury. Jeśli to nie pomoże, przerwij na chwilę czytanie i świadomie poukładaj to, co kłębi się w twoim umyśle. Aby efekt takiego działania był jeszcze lepszy, warto sporządzić szybką, dwuminutową mapę myśli (patrz rozdział 13) na temat, który właśnie zgłębiasz, aby przypomnieć sobie wiadomości i silniej nastawić się na to, co masz robić.
 Zła organizacja
Jest to problem bardziej powszechny, niż nam się wydaje. Prawdą jest, że zanim zabierzemy się do lektury, wola nasza musi stoczyć prawdziwą bitwę. Wymaga to niemalże podbiegnięcia do biurka, aby nabrać wystarczającego rozpędu i rzeczywiście przy nim zasiąść. Kiedy już nam się to uda i rozpoczniemy lekturę, okazuje się, że nie mamy ołówka, notatnika, okularów i wielu innych rzeczy; z tego powodu przerywamy koncentrację i idziemy po te przedmioty.
Rozwiązanie jest proste: zanim przystąpisz do czytania, upewnij się, że masz pod ręką wszystkie potrzebne materiały.
 Brak zainteresowania
Jest to najczęściej problem studentów i osób biorących udział w szkoleniach; poświęcamy mu podczas kursów szybkiego czytania szczególną uwagę. Pierwszym krokiem powinno być przejrzenie zagadnień poruszonych w tym rozdziale, gdyż brak zainteresowania jest często związany z innymi trudnościami. Na przykład trudno utrzymać zrozumienie, gdy stale je zakłócają braki w słownictwie, tekst jest zawiły, nachodzą nas różne myśli i nie mamy przy sobie niezbędnych materiałów.
Gdy po uporaniu się z tymi kwestiami twoje zainteresowanie nadal pozostawia wiele do życzenia, powinieneś przeanalizować swój osobisty stosunek do tekstu.
Po pierwsze, upewnij się, że stosujesz odpowiednią technikę. Jeśli to nie pomoże, spróbuj podejścia “surowego krytyka". Zamiast czytać materiał tak jak zazwyczaj, rozzłość się na niego za to, że sprawia ci tyle kłopotów, i spróbuj zanalizować go dokładnie, koncentrując się zwłaszcza na jego słabych stronach. Zauważysz, że stopniowo tekst interesuje cię coraz bardziej, podobnie jak wtedy gdy słuchasz uważnie argumentów osoby, której nie darzysz szczególną sympatią, i masz ochotę ostro zaoponować!
 Brak motywacji
Jest to osobny problem, często wynikający z niedostatecznego zdefiniowania celów lektury. Po przeanalizowaniu powodów, z jakich czytasz daną książkę lub artykuł, motywacja może podnieść się automatycznie. Możesz także dojść do wniosku, że nie ma potrzeby czytać danej pozycji. Jeśli twoje rozumowanie jest słuszne, robienie tego rzeczywiście może nie mieć sensu, lecz upewnij się, że tak jest naprawdę!

TWORZENIE SPRZYJAJĄCYCH WARUNKÓW CZYTANIA

1. Warunki zewnętrzne (PPT 10)
 Umiejscowienie i intensywność światła
Najlepsze do nauki jest światło dzienne, a więc, jeśli to tylko możliwe, twoje biurko lub stolik powinny stać przy oknie. Gdy jest to niemożliwe lub gdy światło dzienne jest zbyt słabe, źródło oświetlenia powinno znajdować się za ramieniem, naprzeciwko ręki, którą piszesz. Pozwoli ci to uniknąć cienia, a także oślepienia blaskiem światła. Oświetlenie biurka, jeśli nie zostało odpowiednio ustawione, może powodować nadwerężenie wzroku. Światło powinno być na tyle jasne, aby odpowiednio oświetlić czytany materiał, ale nie na tyle mocne, by tworzyć ostry kontrast z jego natężeniem w pozostałej części pomieszczenia. Innymi słowy, nie należy pozostawać zbyt blisko jasnej lampy, świecącej prosto na książkę. Poza zainstalowaniem lampy na biurku, dobrze jest zbilansować ogólny poziom światła w pomieszczeniu.
 Dostępność materiałów
Aby twój mózg mógł ze spokojem “zasiąść" do pracy, powinieneś zgromadzić pod ręką i wygodnie ułożyć wszystkie materiały, jakie będą ci potrzebne. Poza poprawą koncentracji i zrozumienia stanowić to będzie również bodziec psychologiczny. Świadomość, że wszystkie materiały ułożone są funkcjonalnie, zwiększa zadowolenie z tego, co robisz, i ułatwia wykonanie zadania.
 Komfort fizyczny
Niech ci nie będzie zbyt wygodnie! Wiele osób szuka najwygodniejszego i najbardziej przytulnego fotela w domu, wykłada go nawet poduszkami, umieszcza z przodu podnóżek chcąc jeszcze bardziej się wyciągnąć, przygotowuje ciepłego drinka lub otwiera kilka piw i dopiero wtedy zasiada do dwugodzinnej intensywnej pracy - aby potem okazało się, że cały ten czas przedrzemali!
Najlepiej byłoby, gdyby twój fotel nie był ani zbyt twardy, ani za bardzo miękki, plecy powinieneś mieć wyprostowane (pochylanie się powoduje ból i utrudnia właściwe robienie notatek) i ogólnie rzecz biorąc nie powinieneś być zbyt zrelaksowany, ani też za bardzo spięty. Fotel powinien dawać ci oparcie i wymuszać właściwą postawę.
 Wysokość fotela i biurka
Wysokość fotela i biurka są bardzo istotne: fotel ma być na tyle wysoki, aby twoje uda ułożone były równolegle do podłogi lub nieznacznie wyżej. Dzięki temu główny ciężar podczas siedzenia przejęty zostanie przez odpowiednie kości znajdujące się u podstawy bioder. Czasami niewielki stołek albo książka telefoniczna mogą pomóc podnieść stopy na właściwy poziom. Biurko powinno mieć od 73 do 81 cm wysokości; jego blat winien być około 20 cm wyżej niż siedzenie.
 Odległość oczu od czytanego tekstu
Odległość oczu od czytanego tekstu powinna wynosić mniej więcej 50 cm; jest to odległość naturalna, jeżeli siedzisz tak, jak opisano powyżej. Utrzymywanie tekstu w tej odległości sprawia, że oczom łatwiej jest skupić się na grupach słów. Zmniejsza to znacznie napięcie oczu i zapobiega bólom głowy spowodowanych czytaniem.
 Postawa
Postaraj się, aby obie stopy spoczywały płasko na podłodze. Plecy powinny być wyprostowane, a mięśnie lekko rozciągnięte. Niewielkie wygięcie pleców stanowić będzie podstawowe oparcie. Jeśli spróbujesz siedzieć tak, że twoje plecy będą “zbyt proste" lub zmniejszysz ich wygięcie, wkrótce się zmęczysz.
 Przyjęcie właściwej pozycji podczas czytania oznacza, że
- Do mózgu dopływa maksymalna ilość powietrza i krwi. Gdy górna część kręgosłupa, a zwłaszcza kark, jest zgięta, zarówno tchawica, jak i główne tętnice i żyły szyjne są zaciśnięte. Po wyprostowaniu się przepływ zostaje odblokowany, a mózg może pracować na najwyższych obrotach.
- Przepływ energii elektrycznej wzdłuż kręgosłupa zmaksymalizuje możliwości mózgu. Przyjęcie wyprostowanej postawy przy jednoczesnym utrzymaniu nieznacznego wygięcia kręgosłupa dodaje mu więcej siły i sprężystości. Wyprostowana postawa redukuje także bóle lędźwiowe i barkowe.
- Kiedy ciało jest w gotowości, w takim samym stanie znajduje się mózg. Gdy ciało jest pobudzone, mózg wie, że dzieje się coś ważnego. Ciało pochylone do przodu lub osunięte w dół daje mózgowi sygnał -poprzez układ ucha środkowego i mechanizmu równowagi - że nadszedł czas na spoczynek, zwłaszcza gdy głowa zbytnio odchylona jest od pionu.
- Oczy mogą korzystać zarówno z centralnego, jak i peryferyjnego widzenia. Powinny się znajdować przynajmniej 50 cm od tekstu.
 Otoczenie
Otoczenie w dużej mierze wpływa na osiągnięcia. Miejsce, w którym czytasz, powinno być jasne, przestronne, miłe dla oka, dobrze przystosowane do czytania, urządzone w twoim guście; powinno to być miejsce, w którym lubisz przebywać, nawet gdy zajmujesz się czymś innym.
Czytanie i nauka bowiem przez tak długi czas kojarzone były z ciężką pracą i karą, toteż wielu ludzi swoje miejsce pracy pozostawia gołym, ponurym, słabo oświetlonym i źle umeblowanym. Nie rób ze swojego otoczenia więziennej celi, uczyń je rajem!
2. Uwarunkowania wewnętrzne (PPT 11)
o Właściwy czas
Czas potrafi sprawić, że ten sam materiał może zostać w pełni zrozumiany lub nie zrozumiany wcale. Z powodu przyzwyczajeń wyniesionych z lat szkolnych wiele osób nie próbowało nigdy poznać pory dnia, w której czytanie i nauka idą im najlepiej.
Warto poeksperymentować w tej dziedzinie, gdyż każdy z nas przechodzi w ciągu dnia przez kilka szczytów i załamań formy w tym zakresie. Niektórzy zauważają, że najlepszy dla nich czas przypada między piątą a dziewiątą rano. Inni potrafią uczyć się tylko w nocy, a jeszcze inni twierdzą, że najlepszy jest późny ranek i wczesne popołudnie. Jeśli podejrzewasz, że wybór nieodpowiedniej pory dnia może być przyczyną trudności w rozumieniu i koncentracji, jak najprędzej zacznij eksperymentować w tej dziedzinie.
o Zakłócanie rytmu pracy
Tak jak nieznane słowa lub trudne myśli przerywają tok rozumowania, koncentrację i zrozumienie, taką samą rolę odgrywają rozmowy telefoniczne, niepotrzebne przerwy, głośne dźwięki, grające radio, machinalne rysowanie wzorków i inne rzeczy odwracające uwagę, które często zaśmiecają twoje biurko.
W podobny sposób przeszkadzać ci może twoje własne wnętrze. Gdy martwisz się czymś lub odczuwasz inną formę fizycznego albo psychicznego dyskomfortu lub jesteś ogólnie “nie w sosie", koncentracja i zrozumienie mogą na tym znacznie ucierpieć. Zwróć wówczas uwagę na utrzymanie właściwej sylwetki; twój oddech będzie głęboki i swobodny, a to sprawi z kolei, że poczujesz się bardziej zrelaksowany.
Rozwiązaniem jest uczynienie z miejsca nauki swego rodzaju sanktuarium i urządzenie go w sposób, który będzie dobrze na ciebie wpływał. Drobne czynności, np. uruchomienie automatycznej sekretarki, przyczepienie na drzwiach zabawnego rysunku z prośbą o nie przeszkadzanie, być może wybór odpowiedniej muzyki oraz pozbycie się innych zakłóceń, na pewno pomogą. Jeśli to możliwe, postaraj się poukładać sobie inne życiowe sprawy, a twoje czytanie, nauka, zrozumienie i pamięć również na tym zyskają.